Dieta dla kobiet w ciąży – kluczowe zasady i zdrowe nawyki żywieniowe

Dieta w ciąży to temat, który wzbudza wiele emocji i pytań, zwłaszcza wśród przyszłych matek. Odpowiednie odżywianie staje się kluczowe nie tylko dla zdrowia matki, ale również dla prawidłowego rozwoju płodu. Właściwe składniki odżywcze, witaminy i minerały wspierają nie tylko wzrost dziecka, ale także pomagają zapobiegać komplikacjom zdrowotnym, takim jak anemia czy cukrzyca ciążowa. Jakie zasady powinna przestrzegać każda ciężarna, aby zapewnić sobie i swojemu dziecku odpowiednią dawkę zdrowia? Dowiedzmy się, jakie elementy są niezbędne w diecie przyszłej mamy i jak można je wprowadzić w codziennym żywieniu.

Dieta dla kobiet w ciąży – podstawowe zasady

Dieta dla kobiet w ciąży powinna być dobrze zbilansowana i różnorodna, aby wspierać nie tylko zdrowie przyszłej mamy, ale również prawidłowy rozwój maluszka. Kluczowym elementem jest regularne spożywanie pięciu pełnowartościowych posiłków dziennie oraz zapewnienie sobie odpowiedniej ilości płynów – przynajmniej 2 litry wody każdego dnia. Warto unikać produktów przetworzonych, jak również alkoholu i papierosów.

W czasie ciąży niezwykle istotne jest zwracanie uwagi na różnorodność grup produktów spożywczych. Dieta powinna obfitować w:

• warzywa,
• owoce,
• źródła białka, takie jak chude mięso, ryby czy rośliny strączkowe,
• zdrowe tłuszcze, do których zaliczamy orzechy i awokado,
• pełnoziarniste produkty zbożowe.

Taki sposób odżywiania dostarcza organizmowi błonnika, witamin oraz minerałów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania.

Dodatkowo warto dostosować jadłospis do indywidualnych potrzeb zdrowotnych kobiety oraz regularnie monitorować wskaźnik BMI i aktywność fizyczną. W diecie powinny dominować lekkostrawne potrawy, dlatego dobrze jest ograniczyć dania smażone i mocno przyprawione.

Regularne jedzenie sprzyja stabilizacji poziomu cukru we krwi i pomaga uniknąć nadmiernego przybierania na wadze. Urozmaicona dieta nie tylko wpływa pozytywnie na samopoczucie matki, ale również korzystnie oddziałuje na rozwój dziecka.

Właściwe odżywianie w ciąży – kluczowe składniki odżywcze

Właściwe odżywianie w czasie ciąży odgrywa kluczową rolę dla zdrowia zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Istotne składniki odżywcze obejmują przede wszystkim białko, witaminę oraz minerały. Kobiety oczekujące dziecka powinny dbać o to, aby ich dieta zawierała co najmniej 1,2 g białka na każdy kilogram masy ciała dziennie.

Kwas foliowy jest niezwykle ważny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu. Najlepiej rozpocząć jego suplementację jeszcze przed zapłodnieniem, a kontynuować ją w pierwszym trymestrze ciąży. Jod wspiera rozwój mózgu malucha, podczas gdy wapń ma kluczowe znaczenie dla budowy kości oraz zębów. Żelazo natomiast pomaga w zapobieganiu anemii u matki i dostarcza tlen do organizmu płodu.

Dodatkowo witamina D wpływa na efektywne wchłanianie wapnia i jest niezwykle istotna dla zdrowia kostnego obojga – mamy i dziecka. Kwas omega-3 (EPA i DHA) wspiera rozwój mózgu oraz oczu płodu, dlatego warto wzbogacić dietę o te składniki.

Suplementacja tych substancji ma ogromne znaczenie dla stworzenia optymalnych warunków rozwoju maluszka. Lekarze zalecają przyszłym mamom zwrócenie szczególnej uwagi na odpowiednią dietę. Właściwe żywienie powinno być różnorodne i bogate w różne źródła składników odżywczych, aby sprostać zwiększonym potrzebom organizmu kobiety w ciąży.

Jakie witaminy i minerały są niezbędne w diecie ciężarnej?

W czasie ciąży niezwykle istotne są witaminy i minerały, które wspierają zdrowie przyszłej mamy oraz przyczyniają się do prawidłowego rozwoju dziecka. Przedstawiamy najważniejsze składniki odżywcze:

1. Kwas foliowy – jest kluczowy dla prawidłowego kształtowania się cewy nerwowej. Zaleca się jego suplementację w ilości 0,4 mg dziennie.
2. Jod – odpowiada za właściwe funkcjonowanie tarczycy oraz produkcję hormonów. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi od 150 do 200 μg.
3. Wapń – wspiera rozwój kości u malucha oraz dba o zdrowie zębów matki. Dziennie warto spożywać około 1000 mg wapnia.
4. Żelazo – niezbędne dla produkcji krwi, szczególnie w ciąży, kiedy potrzeby rosną do 27 mg dziennie.

Nie można również zapominać o innych ważnych składnikach odżywczych, takich jak witamina D czy kwasy omega-3 (EPA, DHA). Te substancje mają ogromny wpływ zarówno na samopoczucie matki, jak i na rozwój płodu. Regularne badania poziomu tych składników oraz odpowiednia suplementacja zgodna z zaleceniami lekarza są kluczowe dla zapewnienia optymalnych warunków w okresie ciąży.

Jaka jest rola kwasu foliowego, jodu, wapnia i żelaza?

Kwas foliowy, jod, wapń oraz żelazo odgrywają kluczową rolę w zdrowiu przyszłych mam i prawidłowym rozwoju ich dzieci.

Kwas foliowy jest szczególnie istotny, gdyż pomaga zapobiegać poważnym wadom cewy nerwowej u noworodków. Regularne przyjmowanie tego składnika zarówno przed zajściem w ciążę, jak i w jej pierwszych miesiącach może zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych defektów nawet o 70%. Dlatego ważne jest, aby kobiety w ciąży zwróciły szczególną uwagę na jego suplementację.

Jod to kolejny niezbędny minerał, który wspiera produkcję hormonów tarczycy odpowiedzialnych za rozwój mózgu dziecka. Jego niedobór może prowadzić do opóźnień rozwojowych oraz problemów z inteligencją. Aby zapewnić sobie odpowiednią ilość jodu, warto sięgać po:

• ryby morskie,
• soli jodowanej.

Wapń również ma ogromne znaczenie dla zdrowia – jest niezbędny dla prawidłowego kształtowania kości i zębów zarówno u matki, jak i dziecka. Jego brak może skutkować osteoporozą u ciężarnych oraz wpływać negatywnie na rozwój układu kostnego potomstwa. Dlatego dobrze jest wzbogacić dietę o:

• produkty mleczne,
• orzechy,
• zielone warzywa liściaste.

Żelazo natomiast pełni fundamentalną funkcję w transporcie tlenu we krwi. Niedobór tego składnika może prowadzić do anemii, co zwiększa ryzyko poronień oraz przedwczesnych porodów. Dlatego zaleca się wzbogacenie diety kobiet ciężarnych o:

• czerwone mięso,
• rośliny strączkowe,
• ciemnozielone warzywa liściaste.

Zadbanie o odpowiedni poziom tych składników odżywczych pozwoli przyszłym mamom wspierać swoje zdrowie oraz zapewnić właściwy rozwój swojego dziecka.

Jakie jest znaczenie witaminy D oraz kwasów omega-3 (EPA, DHA)?

Witamina D pełni niezwykle istotną funkcję w organizmie każdej kobiety w ciąży. Reguluje poziom wapnia i fosforu, co jest kluczowe dla zdrowia kości matki oraz prawidłowego rozwoju szkieletu dziecka. Aby zapewnić optymalne warunki dla wzrostu płodu, zaleca się suplementację tej witaminy w dawkach od 800 do 2000 IU dziennie.

Nie można również zapominać o kwasach omega-3, takich jak EPA (eikozapentaenowy) i DHA (dokozaheksaenowy), które mają ogromne znaczenie. Wspierają one rozwój mózgu oraz układ nerwowy malucha. Zrównoważona dieta ciężarnej, bogata w te kwasy, korzystnie wpływa na intelektualny rozwój noworodka oraz jego zdolności poznawcze. Co więcej, badania sugerują, że odpowiednia ilość omega-3 może pomóc zredukować ryzyko depresji poporodowej u matek.

Aby dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych, warto włączyć do diety:

• ryby morskie jako naturalne źródło EPA i DHA,
• suplementy diety,
• produkty bogate w kwasy omega-3,
• zrównoważoną dietę,
• regularną konsultację z lekarzem.

Należy pamiętać, że niedobór zarówno witaminy D, jak i kwasów omega-3 może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zarówno u matki, jak i u dziecka.

Kaloryczność i zapotrzebowanie energetyczne w ciąży

W trakcie ciąży zapotrzebowanie energetyczne kobiety ulega zmianom w zależności od trymestru. Wartości te przedstawiają się następująco:

• w I trymestrze potrzeba dodatkowo około 85 kcal dziennie,
• w II trymestrze ta liczba wzrasta do 285 kcal,
• w III trymestrze osiąga nawet 475 kcal.

Średnio można przyjąć, że ciężarna potrzebuje na co dzień dodatkowych 300 kcal, co prowadzi do całkowitego spożycia rzędu około 2775 kcal.

Dieta przyszłej mamy powinna dostarczać minimum 1800 kcal na dzień, z odpowiednim podziałem makroskładników. Kluczowe jest zwiększenie ilości białka oraz właściwe zaspokojenie potrzeb organizmu na węglowodany i tłuszcze. Należy pamiętać, że nie tylko ilość kalorii jest istotna, ale także ich jakość – ma to ogromne znaczenie dla zdrowia matki i rozwijającego się dziecka.

Zrównoważony jadłospis bogaty w witaminy i minerały wspiera prawidłowy rozwój płodu oraz wpływa korzystnie na samopoczucie przyszłej mamy.

Jak obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne?

Aby oszacować zapotrzebowanie kaloryczne w trakcie ciąży, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów. Należą do nich:

• podstawowa przemiana materii (PPM),
• całkowita przemiana materii (CPM),
• dodatkowe kalorie, które są niezbędne ze względu na zmiany fizjologiczne.

Pierwszym krokiem jest określenie PPM. Można to osiągnąć stosując różne wzory, w tym popularne równanie Mifflina-St Jeor. W przypadku kobiet w stanie błogosławionym, wartość PPM można zwiększyć o dodatkowe kalorie. Na przykład:

• w pierwszym trymestrze zaleca się około 300 kcal dziennie więcej,
• w kolejnych miesiącach ta liczba może wzrosnąć nawet do 450-500 kcal.

Następnie należy ustalić współczynnik aktywności fizycznej (PAL), który powinien być dostosowany do stylu życia. Dla osób prowadzących siedzący tryb życia:

• PAL wynosi około 1.2,
• natomiast dla tych bardzo aktywnych sięga nawet 1.9.

Aby obliczyć CPM, wystarczy pomnożyć PPM przez odpowiedni współczynnik PAL. Warto również skorzystać z internetowych kalkulatorów zapotrzebowania kalorycznego lub zasięgnąć porady dietetyka. Takie działania pozwolą lepiej dopasować dietę do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia przyszłej mamy. Regularne śledzenie spożycia kalorii pomoże utrzymać właściwy bilans energetyczny podczas ciąży.

Bezpieczne i zdrowe nawyki żywieniowe

Bezpieczne i zdrowe nawyki żywieniowe w czasie ciąży odgrywają kluczową rolę zarówno dla matki, jak i rozwijającego się dziecka. Warto wprowadzić kilka istotnych zasad, które pozwolą zadbać o odpowiednią dietę.

Po pierwsze, należy zrezygnować z produktów niewskazanych dla kobiet w ciąży. Należą do nich:

• surowe mięso,
• ryby,
• niepasteryzowane mleko,
• alkohol,
• produkty po upływie terminu ważności.

W codziennym jadłospisie warto stawiać na naturalne składniki bogate w wartości odżywcze. Zróżnicowane posiłki pełne kolorowych warzyw i owoców sprzyjają dostarczaniu niezbędnych witamin oraz minerałów. Dieta powinna obejmować chude mięso oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.

Oprócz tego niezwykle istotne jest picie odpowiedniej ilości wody, co pomaga utrzymać prawidłowy poziom nawodnienia organizmu. Unikanie przetworzonej żywności również przyczynia się do lepszego samopoczucia podczas ciąży.

Wdrożenie tych zdrowych nawyków żywieniowych wspiera przyszłe mamy w prawidłowym rozwoju ich dzieci oraz dba o ich własne zdrowie.

Jakie produkty są niewskazane w diecie ciężarnej?

W diecie kobiet w ciąży istnieje kilka produktów, których warto unikać, aby zadbać o zdrowie zarówno matki, jak i rozwijającego się maluszka. Poniżej przedstawiamy produkty, które należy wykluczyć:

• surowe mięso,
• ryby,
• jaja,
• niepasteryzowane mleko,
• produkty wędzone.

Alkohol to substancja całkowicie zakazana podczas ciąży, gdyż może prowadzić do poważnych uszkodzeń płodu. Ponadto palenie papierosów również negatywnie wpływa na rozwój dziecka i zwiększa ryzyko różnych komplikacji zdrowotnych.

Warto także ograniczyć spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz wysoko przetworzonych produktów, ponieważ często zawierają one szkodliwe dodatki i konserwanty, które mogą zaszkodzić zarówno matce, jak i jej dziecku. Zachowanie ostrożności wobec tych rodzajów żywności jest kluczowe dla ich zdrowia.

Suplementacja w ciąży – kiedy jest potrzebna?

Suplementacja w okresie ciąży odgrywa istotną rolę zarówno dla zdrowia przyszłej matki, jak i rozwijającego się dziecka. Często jest zalecana, gdy codzienna dieta nie dostarcza wystarczającej ilości niezbędnych składników odżywczych. Dotyczy to szczególnie:

• wegetarianek,
• osób prowadzących aktywny tryb życia,
• kobiet w ciąży, które mają zwiększone zapotrzebowanie na różnorodne substancje odżywcze.

Jednym z najważniejszych suplementów jest kwas foliowy. Jego obecność jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego maluszka i może pomóc w ograniczaniu ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej. Z kolei witamina D wspiera tworzenie mocnych kości i zębów oraz wzmacnia odporność matki. Jod jest nieoceniony dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, a żelazo pomaga zapobiegać anemii u przyszłych mam.

Planując suplementację lub rozpoczynając ją, warto skonsultować się z lekarzem bądź dietetykiem. Taka rozmowa umożliwia dostosowanie preparatów do specyficznych potrzeb zdrowotnych oraz nawyków żywieniowych każdej kobiety. Pamiętajmy jednak, iż suplementy powinny być jedynie uzupełnieniem zdrowej diety, a nie jej zamiennikiem.

Jakie suplementy warto stosować w ciąży?

W trakcie ciąży niezwykle istotne jest odpowiednie wsparcie organizmu, co można osiągnąć poprzez suplementację. Istnieje kilka kluczowych dodatków, które sprzyjają zdrowiu matki oraz prawidłowemu rozwojowi dziecka.

• kwas foliowy – zaleca się jego przyjmowanie już na etapie przed zajściem w ciążę oraz w jej pierwszych tygodniach,
• witamina D – ma kluczowe znaczenie dla zdrowia kości oraz wspierania układu odpornościowego,
• jod – niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, co ma ogromny wpływ na rozwój mózgu płodu,
• żelazo – pomaga zapobiegać anemii, która może pojawić się w wyniku zwiększonego zapotrzebowania na ten składnik podczas ciąży.

Suplementacja żelaza powinna być zawsze dostosowana do indywidualnych potrzeb i omawiana z lekarzem. Na zakończenie warto podkreślić znaczenie konsultacji z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek formy suplementacji. Dzięki temu możliwe będzie dobranie optymalnych dawek i uniknięcie potencjalnych nadmiarów składników odżywczych.

Dieta w ciąży a zdrowie matki i dziecka

Dieta w czasie ciąży ma ogromne znaczenie dla zdrowia zarówno przyszłej mamy, jak i jej dziecka. Odpowiednie odżywianie nie tylko wpływa na rozwój płodu, ale także pomaga zmniejszyć ryzyko powikłań okołoporodowych oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka. Badania wskazują, że kobiety stosujące zrównoważoną dietę mogą uniknąć wielu problemów zdrowotnych, takich jak anemia czy cukrzyca ciążowa.

Zdrowe nawyki żywieniowe mają również długofalowy wpływ na przyszłe zdrowie dziecka. Dzieci matek, które dbają o odpowiednią dietę w trakcie ciąży, często cieszą się lepszą odpornością i mniejszym ryzykiem wystąpienia chorób przewlekłych w dorosłym życiu. Kluczowe jest więc spożywanie produktów bogatych w składniki odżywcze – owoce, warzywa, pełnoziarniste zboża oraz białko powinny znaleźć się w codziennym menu.

Nie można zapomnieć o istotnych składnikach odżywczych takich jak:

• kwas foliowy,
• jod,
• żelazo.

Te elementy są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju płodu oraz zapobiegania niedoborom u matki. Regularne dostarczanie tych substancji jest kluczowe dla utrzymania dobrego stanu zdrowia zarówno mamusi, jak i maleństwa. Warto też zadbać o odpowiednią kaloryczność diety i unikać produktów niewskazanych w czasie ciąży.

Dbając o zdrowe odżywianie podczas ciąży, inwestujemy nie tylko w przyszłość dziecka, ale także w komfort życia matki.

Jak dieta wpływa na rozwój płodu?

Dieta w czasie ciąży odgrywa kluczową rolę w prawidłowym rozwoju płodu. To właśnie dzięki niej kobiety mogą dostarczyć niezbędne składniki odżywcze, witaminy oraz minerały. Właściwe odżywianie ma znaczący wpływ na rozwój układu nerwowego, a także wspiera wzrost tkanek, co jest niezwykle istotne dla zdrowia nowego życia.

Niedobory niektórych składników mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak:

• wady rozwojowe,
• problemy zdrowotne występujące w późniejszym okresie.

Na przykład, brak kwasu foliowego może zwiększać ryzyko wad cewy nerwowej, a niedostateczna ilość jodu negatywnie wpływa na rozwój mózgu. Dlatego tak ważna jest zrównoważona dieta, bogata w białko, zdrowe tłuszcze oraz wszystkie niezbędne witaminy i minerały.

Nie można również zapominać o tym, jak dieta matki wpływa na jej samopoczucie. Dobre samopoczucie kobiety ciężarnej ma bezpośrednie przełożenie na zdrowie dziecka. Dlatego warto zadbać o różnorodność posiłków i wybierać produkty spożywcze, które zapewnią wszystkie potrzebne składniki odżywcze zarówno dla mamy, jak i dla rozwijającego się malucha.

Jadłospis dla kobiet w ciąży – przykłady zdrowych posiłków

Jadłospis dla przyszłych mam powinien być zróżnicowany oraz bogaty w niezbędne składniki odżywcze. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energię, zaleca się codzienne spożycie około 500 g warzyw i 300 g owoców. Posiłki warto planować w pięciu zdrowych porcjach, jedząc co 2-4 godziny.

Oto kilka inspiracji na zdrowe dania:

1. Śniadanie: Pyszna owsianka na mleku, wzbogacona sezonowymi owocami i orzechami. Można dodać jogurt naturalny, aby zwiększyć zawartość białka.
2. Drugie śniadanie: Orzeźwiające smoothie z banana, szpinaku oraz jogurtu naturalnego, do którego warto wrzucić nasiona chia dla dodatkowych wartości odżywczych.
3. Obiad: Soczysty grillowany łosoś podany z quinoą i sałatką z pomidorów oraz ogórków skropioną oliwą z oliwek to doskonały wybór.
4. Podwieczorek: Chrupiąca kanapka z pełnoziarnistego chleba ze świeżym awokado i rzodkiewką lub hummusem będzie świetną przekąską.
5. Kolacja: Duszone piersi kurczaka serwowane z brokułami gotowanymi na parze oraz aksamitnym puree ziemniaczanym to idealne zakończenie dnia.

Zrównoważone posiłki nie tylko sprzyjają zdrowiu matki, ale również mają pozytywny wpływ na rozwój dziecka. Ważne jest, aby dania były kolorowe i estetycznie podane – może to skutecznie zachęcić do ich spożywania.

Przykładowy jadłospis na tydzień

Przykładowy tygodniowy jadłospis dla przyszłych mam powinien cechować się różnorodnością oraz zbilansowaniem, co pozwala na dostarczenie niezbędnych składników odżywczych. Oto ciekawa propozycja:

Poniedziałek:

• Śniadanie: Owsianka z dodatkiem owoców, takich jak banan i jagody,
• Drugie śniadanie: Naturalny jogurt wzbogacony orzechami,
• Obiad: Grillowany kurczak serwowany z mieszanką warzyw,
• Podwieczorek: Orzeźwiające smoothie owocowe,
• Kolacja: Sałatka z tuńczykiem, rukolą i awokado.

Wtorek:

• Śniadanie: Smoothie ze świeżym szpinakiem i bananem,
• Drugie śniadanie: Kanapki z pełnoziarnistego chleba z pastą jajeczną,
• Obiad: Zupa krem z aromatycznej dyni,
• Podwieczorek: Jabłko podane z masłem orzechowym,
• Kolacja: Pieczony łosoś w towarzystwie brokułów.

Środa:

• Śniadanie: Jajecznica przygotowana na maśle klarowanym,
• Drugie śniadanie: Pudding chia na mleku kokosowym, który zachwyca smakiem,
• Obiad: Gulasz wołowy podany z kaszą gryczaną,
• Podwieczorek: Soczyste marchewki baby,
• Kolacja: Wrapy pełnoziarniste wypełnione kurczakiem i sałatą.

Czwartek:

• Śniadanie: Owsianka o smaku cynamonowym, idealna na poranek,
• Drugie śniadanie: Serek wiejski posypany świeżym szczypiorkiem,
• Obiad: Makaron pełnoziarnisty w delikatnym sosie pomidorowym,
• Podwieczorek: Sezonowe owoce, przykładowo truskawki,
• Kolacja: Klasyczna sałatka grecka.

Piątek:

• Śniadanie: Pudding chia na mleku migdałowym, doskonały wybór na początek dnia,
• Drugie śniadanie: Kanapki ze świeżymi warzywami dla chrupkości,
• Obiad: Curry drobiowe podane z ryżem basmati – smakowita uczta,
• Podwieczorek: Koktajl owocowy pełen witamin,
• Kolacja: Aromatyczna zupa jarzynowa.

Sobota:

• Śniadanie: Francuskie tosty przygotowane na bazie pełnoziarnistego chleba,
• Drugie śniadanie: Jogurt grecki osłodzony miodem, prawdziwa przyjemność,
• Obiad: Klopsiki drobiowe zatopione w sosie pomidorowym, które rozpływają się w ustach,
• Podwieczorek: Lekka sałatka owocowa na zakończenie dnia,
• Kolacja: Grillowane warzywa jako zdrowa przekąska.

Niedziela:

• Śniadanie: Owsiane pancakes – idealne do rodzinnego brunchu,
• Drugie śniadanie: Serek wiejski serwowany ze świeżymi owocami dla radosnego smaku,
• Obiad: Pieczona pierś kurczaka podana ze złotymi ziemniakami – klasyka kulinarna,
• Podwieczorek: Smaczna zupa pomidorowa dla rozgrzewki,
• Kolacja: Tarta warzywna jako wyjątkowa kolacyjna propozycja.

Taki plan posiłków obejmuje zdrowe dania bogate w białko oraz witaminy i minerały kluczowe dla dobrej kondycji matki oraz rozwijającego się maluszka. Należy również pamiętać o dopasowaniu porcji do indywidualnych potrzeb energetycznych każdej kobiety w ciąży, aby zapewnić sobie odpowiednią ilość energii oraz składników odżywczych zarówno dla siebie, jak i dla rosnącego dziecka w brzuszku.